Een gezinshuisouder biedt een stabiele en veilige thuisomgeving aan kinderen en jongeren die door omstandigheden niet meer bij hun biologische ouders kunnen wonen. Dit kan zijn vanwege problemen zoals gedragsproblemen, verstandelijke of lichamelijke beperkingen, verwaarlozing, mishandeling of misbruik.
De taken van een gezinshuisouder omvatten:
Een gezinshuisouder werkt in zijn of haar eigen huis. Dit is een belangrijk kenmerk van een gezinshuis: het is geen instelling, maar een gewoon huis in een gewone wijk.
Het inkomen van een gezinshuisouder is afhankelijk van verschillende factoren, zoals het aantal kinderen dat wordt opgevangen, de complexiteit van de zorgvraag en de afspraken met de betreffende jeugdzorgorganisatie. Er is geen vast salaris. Gezinshuisouders ontvangen doorgaans een vergoeding voor de gemaakte kosten (zoals voeding, kleding en huisvesting) en een vorm van honorarium voor hun opvoedkundige taken. Het is belangrijk om hierover concrete afspraken te maken met de jeugdzorgorganisatie waarmee wordt samengewerkt.
Exacte cijfers over het aantal gezinshuisouders in Nederland en België zijn lastig te vinden. Het is een relatief kleine sector binnen de jeugdzorg. In Nederland zijn er naar schatting enkele honderden gezinshuizen. Cijfers voor België zijn moeilijker te verkrijgen.
Er is geen specifieke wettelijk verplichte vooropleiding voor gezinshuisouders. Wel wordt er meestal minimaal een MBO-niveau 4 werk- en denkniveau verwacht, en vaak een relevante pedagogische of agogische achtergrond, bijvoorbeeld SPW (Sociaal Pedagogisch Werker), Pedagogiek of Maatschappelijk Werk. Ervaring in de omgang met kinderen en jongeren is essentieel.
De duur van de vooropleiding is afhankelijk van de gekozen opleiding. Een MBO-4 opleiding duurt doorgaans 3 tot 4 jaar, een HBO-opleiding 4 jaar. Daarnaast is er vaak sprake van een selectieprocedure en aanvullende trainingen of cursussen die door de jeugdzorgorganisatie worden aangeboden.
Het opleidingsniveau van een Gezinshuisouder is MBO.
Andere benamingen voor gezinshuisouder zijn: