Orthoptist

Een orthoptist is een paramedisch specialist in de oogzorg die zich richt op de diagnose, behandeling en het management van problemen met de samenwerking tussen de ogen, de oogstand, oogbewegingen, en de ontwikkeling van het zien. Zij spelen een cruciale rol, met name bij kinderen, in het voorkomen en behandelen van aandoeningen zoals een lui oog (amblyopie), scheelzien (strabismus) en dubbelzien (diplopie).

De taken van een Orthoptist zijn onder meer:

De taken van een orthoptist zijn divers en patiëntgericht:

• Diagnostiek: Uitgebreid onderzoek naar de oogstand, de samenwerking van de ogen, de oogbewegingen, en de gezichtsscherpte. Ze meten ook eventuele brilafwijkingen, met name bij kinderen.
• Behandeling: Opstellen en uitvoeren van behandelplannen. Dit kan bestaan uit:Oogpleisters (occlusietherapie): Voor de behandeling van een lui oog.
• Oogoefeningen: Om de samenwerking tussen de ogen te verbeteren of specifieke oogspierfuncties te trainen.
• Prismabril: Om dubbelzien te corrigeren of de oogstand te verbeteren.
• Advies en voorlichting: Over de aandoening en het belang van therapietrouw.
• Vroegopsporing: Spelen een belangrijke rol bij het screenen van jonge kinderen op oogafwijkingen om ontwikkelingsproblemen van het zien te voorkomen.
• Begeleiding: Begeleiden van patiënten van alle leeftijden, hoewel de focus vaak op kinderen ligt. Ze werken ook met volwassenen die bijvoorbeeld plotseling scheelzien of dubbelzien ontwikkelen, of klachten hebben na een herseninfarct.
• Samenwerking: Werken nauw samen met oogartsen, en eventueel met andere zorgverleners zoals kinderartsen, neurologen, huisartsen en optometristen.

Waar werkt een Orthoptist

Orthoptisten zijn voornamelijk werkzaam op de polikliniek oogheelkunde in ziekenhuizen. Daarnaast kunnen ze ook werkzaam zijn in:

• Oogklinieken en zelfstandige behandelcentra.
• Oogartsenpraktijken.
• Soms in optiekzaken met een gespecialiseerde oogzorg afdeling.
• Revalidatiecentra of instellingen voor mensen met een visuele beperking.

Wat verdient een Orthoptist

Het maandelijkse inkomen van een orthoptist kan variëren afhankelijk van werkervaring, werkplek (ziekenhuis, kliniek), en cao-afspraken.

Nederland: De salarisindicaties voor 2025 lopen uiteen. Sommige bronnen geven een bruto maandsalaris aan tussen €2.600 en €4.500. Andere, meer specifieke bronnen voor orthoptisten, noemen een gemiddeld bruto maandsalaris rond €5.113, met een ondergrens van €4.723 en een bovengrens van €5.503. Dit verschil kan liggen in de meegerekende ervaring en verantwoordelijkheden.

België: Het aanvangssalaris voor orthoptisten ligt meestal tussen €2.366 en €2.927 bruto per maand. Na vijf jaar dienstverband kan dit stijgen naar €2.686 tot €3.378 per maand bij een werkweek van 38 uur.

Aantal werkzaam in Nederland

• Nederland: In de eerste helft van 2023 waren er ongeveer 560 orthoptisten werkzaam in Nederland.
• België: Exacte recente cijfers specifiek voor het aantal werkzame orthoptisten in België zijn lastiger te vinden. Orthoptie is een kleiner, gespecialiseerd beroep.

Welke opleiding heeft de Orthoptist gevolgd

Nederland:

• Vooropleiding (om toegelaten te worden tot de HBO-opleiding): Een diploma HAVO (met een natuurprofiel aanbevolen), VWO (met een natuurprofiel aanbevolen), of een MBO-diploma niveau 4.
• Opleidingsniveau beroep: HBO (Hoger Beroepsonderwijs). De opleiding leidt op tot Bachelor of Science (BSc).

Duur van de opleiding Orthoptie: De HBO-opleiding Orthoptie duurt 4 jaar (voltijd). Deze opleiding wordt in Nederland aangeboden aan de Hogeschool Utrecht.

België:

Opleidingsniveau beroep: Professionele Bachelor. Om orthoptist te worden, dient men een diploma hoger onderwijs te behalen van minimaal 180 ECTS-studiepunten.
Duur van de opleiding Orthoptie: De bacheloropleiding in de oogzorg met specialisatie orthoptie duurt 3 jaar. De keuze voor de specialisatie orthoptie of optometrie maak je vaak in het laatste jaar van de bacheloropleiding Oogzorg.

Hoe lang duurt de opleiding tot Orthoptist

Nederland:

Duur van de opleiding Orthoptie: De HBO-opleiding Orthoptie duurt 4 jaar (voltijd). Deze opleiding wordt in Nederland aangeboden aan de Hogeschool Utrecht.

België:

Duur van de opleiding Orthoptie: De bacheloropleiding in de oogzorg met specialisatie orthoptie duurt 3 jaar. De keuze voor de specialisatie orthoptie of optometrie maak je vaak in het laatste jaar van de bacheloropleiding Oogzorg.

Het opleidingsniveau van een Orthoptist is HBO.

Enkele wetenswaardigheden over de Orthoptist

• Beschermd beroep: In Nederland is orthoptist een wettelijk erkend en beschermd beroep volgens de Wet BIG (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg), artikel 34. Dit betekent dat niet iedereen zich zomaar orthoptist mag noemen.
• Focus op binoculair zien: Een kernaspect van het werk van de orthoptist is het optimaliseren van het binoculair zien, oftewel de samenwerking tussen de twee ogen om diepte te kunnen zien en beelden als één geheel waar te nemen.
• Preventie is cruciaal: Vroege detectie en behandeling van bijvoorbeeld een lui oog bij kinderen kan blijvende slechtziendheid voorkomen. Orthoptisten spelen hierin een sleutelrol.
• Niet-chirurgisch: De behandelingen die een orthoptist uitvoert zijn niet-chirurgisch. Voor eventuele operatieve correcties van bijvoorbeeld scheelzien wordt doorverwezen naar de oogarts, waarmee de orthoptist nauw samenwerkt in het voor- en natraject.
• Verschil met optometrist: Hoewel beide beroepen zich met oogzorg bezighouden, focust de orthoptist zich specifiek op de samenwerking van de ogen, oogbewegingen en de ontwikkeling van het zien, terwijl de optometrist zich breder richt op het opsporen van oogafwijkingen en -ziektes, en het aanmeten van brillen en contactlenzen. Er is echter wel overlap en samenwerking.

Extra informatie over de Orthoptist

Hoewel "orthoptist" de meest gangbare en officiële term is, wordt een orthoptist soms ook omschreven als een oogheelkundig paramedicus om de positie binnen de oogheelkundige zorg aan te duiden. De term "therapeut" kan in brede zin ook gebruikt worden, gezien het therapeutische karakter van veel behandelingen. De term "orthoptist" is echter uniek voor dit specifieke beroepsveld.