Nucleair Geneeskundige

Een nucleair geneeskundige is een medisch specialist die zich bezighoudt met de diagnostiek (het opsporen) en in toenemende mate ook de behandeling (therapie) van ziekten met behulp van radioactieve stoffen. Dit specialisme richt zich op het zichtbaar maken van fysiologische processen in het lichaam, zoals de stofwisseling van organen en weefsels.

Het vakgebied onderscheidt zich van radiologie, dat voornamelijk kijkt naar de anatomie (de structuur) met straling van buitenaf (zoals röntgen of CT) of magneetvelden (MRI). Nucleaire geneeskunde kijkt naar de functie (de werking) met straling die van binnenuit het lichaam komt.

De taken van een Nucleair Geneeskundige zijn onder meer:

De werkzaamheden van een nucleair geneeskundige zijn divers en omvatten:

• Diagnostiek: De specialist dient een patiënt een zeer kleine hoeveelheid radioactieve stof toe (een 'tracer'), meestal via een injectie. Deze tracer verspreidt zich via het bloed en hoopt zich op in specifieke organen of afwijkende weefsels (zoals tumoren of ontstekingen).
• Beeldvorming (Scans): Met speciale camera's (een gammacamera of een PET-scanner) wordt de straling die de tracer uitzendt opgevangen en omgezet in beelden. Bekende voorbeelden zijn:
• PET-scan (Positron Emission Tomography): Vaak gebruikt in de oncologie om tumoren en uitzaaiingen op te sporen.
• SPECT-scan (Single Photon Emission Computed Tomography): Wordt gebruikt voor o.a. hersen-, hart- en botonderzoek.
• Scintigrafie: Een algemenere term voor het afbeelden van bijvoorbeeld de schildklier of de nierfunctie.
• Verslaglegging: De nucleair geneeskundige analyseert en interpreteert deze beelden, stelt een diagnose en rapporteert dit aan de aanvragend arts (zoals een oncoloog of cardioloog).
• Therapie (Theranostics): Dit is een groeiend onderdeel van het vak. Hierbij worden radioactieve stoffen in een hogere dosis gebruikt om gericht zieke cellen te vernietigen. Voorbeelden zijn de behandeling van schildklierkanker met radioactief jodium of de behandeling van uitgezaaide prostaatkanker met Lutetium-PSMA.

Waar werkt een Nucleair Geneeskundige

Een nucleair geneeskundige werkt vrijwel uitsluitend in een ziekenhuis. Dit kan een algemeen, topklinisch of academisch ziekenhuis zijn. Ze werken op de afdeling Radiologie en Nucleaire Geneeskunde (deze vakgroepen zijn vaak samengevoegd). Ze werken daar nauw samen met radiologen, laboranten (MBB'ers), klinisch fysici en andere medisch specialisten.

Wat verdient een Nucleair Geneeskundige

Het inkomen van een nucleair geneeskundige hangt sterk af van hun werkverband (in loondienst of als vrijgevestigd specialist) en ervaring.

• In opleiding (AIOS): Een arts in opleiding tot specialist (AIOS) nucleaire geneeskunde verdient een salaris conform de CAO Ziekenhuizen. In 2024 ligt dit, afhankelijk van het opleidingsjaar, tussen ongeveer €4.277 en €5.586 bruto per maand.
• In loondienst (AMS): Een afgestudeerd specialist in loondienst valt onder de Arbeidsvoorwaardenregeling Medisch Specialisten (AMS). De salarissen starten rond de €7.500 - €8.000 bruto per maand en kunnen oplopen tot circa €14.000 bruto per maand.
• Vrijgevestigd (MSB): Specialisten die vrijgevestigd zijn (als partner in een Medisch Specialistisch Bedrijf - MSB) ontvangen geen 'salaris', maar een winstuitkering. Dit inkomen is over het algemeen hoger dan in loondienst en kan (ver) boven de €14.000 per maand uitkomen, maar varieert sterk per ziekenhuis en maatschap.

Aantal werkzaam in Nederland

Het is lastig om een exact aantal enkel nucleair geneeskundigen te geven, juist omdat de opleiding nu geïntegreerd is met radiologie.

Volgens cijfers van het Capaciteitsorgaan (data uit 2022) waren er in Nederland 1.462 werkzame specialisten geregistreerd in het gecombineerde veld van radiologie en nucleaire geneeskunde. Het aantal 'pure' nucleair geneeskundigen is een klein deel van dit totaal.

Welke opleiding heeft de Nucleair Geneeskundige gevolgd

Voor het beroep van nucleair geneeskundige is een universitair (Wetenschappelijk Onderwijs - WO) opleidingsniveau vereist.

De route is als volgt:

• Vooropleiding (middelbare school): VWO (profiel Natuur & Gezondheid met Natuurkunde, of Natuur & Techniek met Biologie).
• Basisopleiding: De universitaire studie Geneeskunde (Bachelor en Master). Na het afronden van deze 6-jarige studie is men 'basisarts'.
• Specialisatie: De medische vervolgopleiding tot specialist nucleaire geneeskunde.

Hoe lang duurt de opleiding tot Nucleair Geneeskundige

Hier is een uitsplitsing van de totale opleidingsduur:

• Studie Geneeskunde: Deze duurt 6 jaar (3 jaar Bachelor + 3 jaar Master/co-schappen) en leidt op tot basisarts.
• Specialisatie Nucleair Geneeskundige:
• Geïntegreerde opleiding (meest gangbaar): Sinds 2015 is de opleiding geïntegreerd met Radiologie (via het opleidingsplan ORANGE). Artsen worden opgeleid tot 'Radioloog en Nucleair Geneeskundige' (RANG). Deze specialisatie duurt 5 jaar.
• Oude/separate opleiding: De (steeds zeldzamer wordende) separate opleiding tot enkel nucleair geneeskundige duurt 4,5 tot 5 jaar.

De totale duur vanaf de start van de studie geneeskunde is dus minimaal 11 jaar (6 + 5).

Het opleidingsniveau van een Nucleair Geneeskundige is WO.

Enkele wetenswaardigheden over de Nucleair Geneeskundige

• Theranostics: De term 'Theranostics' (samentrekking van therapie en diagnostiek) is de grote toekomst van het vak. Men gebruikt één type molecuul om een tumor te vinden (diagnostiek met PET) en koppelt vervolgens een sterker stralend deeltje aan dátzelfde molecuul om die tumor te behandelen (therapie).
• De patiënt als 'bron': Het cruciale verschil met radiologie is de stralingsbron. Bij een röntgenfoto gaat straling door je heen naar een detector. Bij een nucleaire scan krijg je de bron in je lichaam en zend je zelf (tijdelijk en in lage dosis) straling uit die door een camera wordt opgevangen.
• Integratie (ORANGE): De opleidingen Radiologie en Nucleaire Geneeskunde zijn in Nederland samengevoegd (in het opleidingsplan 'ORANGE'). De reden is dat veel moderne scanapparaten beide technieken combineren (zoals de PET-CT en SPECT-CT), waardoor één specialist nodig is die beide typen beelden kan interpreteren.

Extra informatie over de Nucleair Geneeskundige

Door de integratie van de opleidingen zijn de meest voorkomende (en vaak door elkaar gebruikte) benamingen:

• Nucleair Geneeskundige
• Nucleair Radioloog
• Radioloog-Nucleair Geneeskundige (RANG)
• Radioloog (waarbij nucleaire geneeskunde een subspecialisatie is)