Een schematherapeut is een gespecialiseerde geestelijk gezondheidsprofessional die cliënten helpt bij het identificeren, begrijpen en doorbreken van diepgewortelde, disfunctionele gedrags- en denkpatronen, ook wel schema's genoemd. Deze schema's ontstaan vaak in de vroege kindertijd als gevolg van onvervulde basisbehoeften en kunnen leiden tot aanhoudende psychische problemen en belemmeringen in het dagelijks leven en relaties.
De voornaamste taak van een schematherapeut is het begeleiden van cliënten in een therapeutisch proces gericht op het veranderen van deze hardnekkige patronen. Dit doen ze doorgaans door:
De behandeling maakt gebruik van een integratie van technieken uit verschillende therapeutische stromingen, waaronder cognitieve gedragstherapie, experiëntiële therapie, objectrelatietheorie en gehechtheidstheorie.
Schematherapeuten zijn voornamelijk werkzaam binnen de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Dit kan zowel in ambulante settings (cliënten bezoeken de therapeut in een praktijk) als in klinische settings (cliënten verblijven in een instelling) zijn. Ze werken vaak met cliënten die complexere en langer bestaande problematiek hebben, zoals persoonlijkheidsstoornissen (met name borderline persoonlijkheidsstoornis), chronische depressie, angststoornissen en eetstoornissen. Ook kunnen ze werkzaam zijn in privépraktijken.
Een specifiek maandelijks inkomen voor "schematherapeut" is moeilijk exact te geven, aangezien dit sterk afhangt van factoren zoals werkervaring, werkplek (GGZ-instelling of eigen praktijk), specialisaties en het land waarin men werkzaam is. Schematherapeuten zijn vaak psychologen of psychotherapeuten met een aanvullende opleiding in schematherapie.
Gebaseerd op de salarissen voor psychologen en psychotherapeuten in Nederland en België, kunnen we een indicatie geven:
Nederland:
Het gemiddelde bruto maandsalaris voor een psychotherapeut in Nederland ligt volgens diverse bronnen tussen de € 5.348 en € 7.359. Een klinisch psycholoog kan een salaris hebben dat hierboven ligt, mogelijk tussen € 5.910 en € 9.600 bruto per maand, afhankelijk van ervaring en werkplek. Aangezien schematherapeuten vaak hooggekwalificeerde professionals zijn die met complexe problematiek werken, zal hun salaris waarschijnlijk in de hogere regionen van dat van psychologen en psychotherapeuten liggen, zeker met toenemende ervaring en specialisatie.
België:
Het gemiddelde bruto jaarsalaris voor een therapeut in België wordt geschat op ongeveer € 56.604, wat neerkomt op ongeveer € 4.717 bruto per maand. Voor psychologen in België ligt het gemiddelde bruto maandsalaris tussen de € 3.750 en € 5.000, met uitschieters naar boven voor meer ervaren en gespecialiseerde professionals. Het salaris van een schematherapeut in België zal vermoedelijk in lijn liggen met dat van gespecialiseerde psychologen en psychotherapeuten.
Het is belangrijk te benadrukken dat dit schattingen zijn en het werkelijke inkomen kan variëren.
Nederland:
Volgens cijfers van de Vereniging voor Schematherapie (VSt) uit 2024 staan er ruim 2400 leden ingeschreven in de registers voor schematherapeuten en schematherapeutisch werkenden. Dit geeft een goede indicatie van het aantal professionals dat actief is op het gebied van schematherapie in Nederland.
België:
Een exact aantal geregistreerde schematherapeuten in België is lastiger te achterhalen via openbare bronnen. De vereniging Schematherapie Vlaanderen VZW faciliteert opleidingen en registratie, maar publiceert geen ledenaantallen op dezelfde manier als de Nederlandse vereniging. Op basis van de opleidingsvereisten en de omvang van het werkveld in vergelijking met Nederland, kan aangenomen worden dat het aantal geregistreerde schematherapeuten in België lager ligt dan in Nederland, mogelijk in de honderden.
Om schematherapeut te worden, is een gedegen psychologische of psychotherapeutische vooropleiding vereist. Meestal betekent dit:
Na deze vooropleiding volgt de specifieke opleiding of training in schematherapie. Deze opleidingen zijn bedoeld voor reeds gekwalificeerde professionals in de geestelijke gezondheidszorg.
De duur van de vooropleiding (universitaire master en eventuele postdoctorale opleiding) bedraagt:
De totale duur van de vooropleiding om te kunnen starten met een erkende schematherapie-opleiding is dus aanzienlijk en ligt vaak tussen de 4 en 7 jaar na het behalen van een middelbareschooldiploma, afhankelijk van het gekozen pad en land. De schematherapie-opleiding zelf komt hier nog bovenop en varieert in duur, afhankelijk van het niveau (basis, gevorderd) en de aanbieder.
Het opleidingsniveau van een Schematherapeut is WO.
Er zijn geen wijdverbreide, wezenlijk andere benamingen voor een schematherapeut. De term "schematherapeut" is vrij specifiek en verwijst naar een professional die geschoold is in schematherapie.
Wel kan een schematherapeut afhankelijk van zijn basisberoep ook worden aangeduid als bijvoorbeeld "psycholoog met schematherapie specialisatie" of "psychotherapeut met schematherapie opleiding". De term "schematherapeutisch werkende" wordt in Nederland gebruikt voor professionals die schematherapie-technieken toepassen onder supervisie, maar (nog) niet volledig geregistreerd zijn als schematherapeut.