Een forensisch verpleegkundige is een gespecialiseerde verpleegkundige die werkzaam is op het grensvlak van de gezondheidszorg en het strafrecht. Deze professional combineert verpleegkundige expertise met kennis van forensische wetenschappen om zorg te verlenen aan slachtoffers, daders en verdachten van misdrijven, en om objectief medisch bewijs te verzamelen.
De rol van een forensisch verpleegkundige is veelzijdig en kan zich in verschillende settingen manifesteren. Enerzijds is er de focus op de forensische geneeskunde, waarbij in samenwerking met de politie en forensisch artsen sporen worden veiliggesteld en letsels worden gedocumenteerd. Anderzijds is er de belangrijke taak binnen de forensische psychiatrie, waar zorg en begeleiding wordt geboden aan patiënten met een psychische stoornis die een delict hebben gepleegd.
De taken van een Forensisch verpleegkundige zijn onder meer:
De taken en verantwoordelijkheden van een forensisch verpleegkundige zijn divers en afhankelijk van de werkplek. Enkele kerntaken zijn:
Zorgverlening aan arrestanten: Het beoordelen van de medische toestand van ingeslotenen in een politiecel, het verstrekken van medicatie en het bieden van noodzakelijke medische en psychosociale zorg.
Letselonderzoek en sporenonderzoek: Het signaleren, documenteren en fotograferen van letsels bij slachtoffers van geweldsmisdrijven, inclusief zedendelicten. Hierbij is het veiligstellen van sporen (zoals DNA) cruciaal voor het strafrechtelijk onderzoek.
Bloed- en urinemonsters afnemen: Op verzoek van de politie afnemen van bloed- en urinemonsters bij verdachten, bijvoorbeeld in het kader van de Wegenverkeerswet.
Zorg in de forensische psychiatrie: Het verplegen, behandelen en begeleiden van patiënten in een forensische kliniek (tbs-kliniek) of op een forensisch psychiatrische afdeling (FPA). Dit omvat zowel somatische als psychiatrische zorg, met als doel het verminderen van het recidiverisico en het bevorderen van een veilige terugkeer in de maatschappij.
Rapportage en samenwerking: Het zorgvuldig rapporteren van bevindingen en het samenwerken in multidisciplinaire teams met onder andere forensisch artsen, rechercheurs, psychologen, psychiaters en maatschappelijk werkers.
Waar werkt een Forensisch verpleegkundige
Forensisch verpleegkundigen zijn werkzaam op diverse locaties, waaronder:
GGD'en (Gemeentelijke Gezondheidsdiensten): Hier werken ze vaak in de forensische geneeskunde, waar ze worden opgeroepen voor arrestantenzorg en letselonderzoek op politiebureaus.
Forensische klinieken en tbs-klinieken: Instellingen waar patiënten met een strafrechtelijke titel worden behandeld.
Forensisch Psychiatrische Afdelingen (FPA's): Afdelingen binnen reguliere ggz-instellingen voor patiënten met een forensische achtergrond.
Penitentiaire Inrichtingen (gevangenissen): Voor de medische zorg aan gedetineerden.
Veilig Thuis-organisaties: Voor het vastleggen en beschrijven van letsels in zaken van huiselijk geweld en kindermishandeling.
Politie: In sommige regio's zijn forensisch verpleegkundigen direct in dienst van de politie.
Wat verdient een Forensisch verpleegkundige
Het salaris van een forensisch verpleegkundige is afhankelijk van de vooropleiding, werkervaring en de betreffende cao (bijvoorbeeld CAO GGZ, CAO VVT of CAO Ziekenhuizen). Over het algemeen kan het bruto maandsalaris op basis van een fulltime dienstverband variëren:
Startsalaris: Ligt doorgaans tussen de € 3.000,- en € 3.500,- bruto per maand. Ervaren forensisch verpleegkundige: Kan oplopen tot circa € 4.500,- tot € 5.000,- bruto per maand. Bovenop het basissalaris komen vaak nog onregelmatigheidstoeslagen voor het werken in avond-, nacht- en weekenddiensten.
Aantal werkzaam in Nederland
In Nederland zijn er ongeveer 500 forensisch verpleegkundigen werkzaam. In België zijn er ongeveer 200 forensisch verpleegkundigen werkzaam.
Welke opleiding heeft de Forensisch verpleegkundige gevolgd
De weg naar het beroep van forensisch verpleegkundige kent verschillende routes, afhankelijk van de gewenste specialisatie. Een BIG-registratie als verpleegkundige is altijd vereist.
Het opleidingsniveau is MBO-4 of HBO-bachelor, aangevuld met een post-hbo specialisatie of relevante cursussen en werkervaring.
Hoe lang duurt de opleiding tot Forensisch verpleegkundige
MBO-opleiding Verpleegkundige (niveau 4):
Deze opleiding duurt vier jaar. Na het behalen van het diploma en de BIG-registratie is relevante werkervaring, bij voorkeur in de acute zorg of psychiatrie, essentieel. Vervolgens kunnen aanvullende cursussen en scholing in de forensische zorg worden gevolgd.
HBO-opleiding Verpleegkunde (HBO-V):
Deze bacheloropleiding duurt vier jaar. Afgestudeerden met een HBO-V diploma en BIG-registratie kunnen direct solliciteren op functies en zich verder specialiseren.
Specialisatie:
Na de basisopleiding tot verpleegkundige volgt een specialisatie in de forensische verpleegkunde. Er zijn verschillende mogelijkheden:
Post-hbo-opleiding Forensische Verpleegkunde:Diverse hogescholen bieden post-hbo-opleidingen aan die specifiek gericht zijn op het forensische werkveld. Deze duren gemiddeld één tot anderhalf jaar in deeltijd. Een voorbeeld is de opleiding van de NSPOH (Netherlands School of Public & Occupational Health) die zestien maanden duurt.
Interne opleidingen en cursussen: Veel werkgevers, zoals forensische klinieken en GGD'en, bieden interne opleidingstrajecten en cursussen aan om verpleegkundigen te specialiseren.
Masteropleidingen: Voor verdere verdieping zijn er masteropleidingen zoals de Master Forensische Zorg.
Het opleidingsniveau van een Forensisch verpleegkundige is
HBO, MBO.
Enkele wetenswaardigheden over de Forensisch verpleegkundige
Beschermde titel: De term 'forensisch verpleegkundige' is geen wettelijk beschermde titel, in tegenstelling tot bijvoorbeeld 'verpleegkundige'. Er wordt echter wel gewerkt aan verdere professionalisering en erkenning van het vakgebied.
Emotionele en fysieke belasting: Het werk kan zowel fysiek als emotioneel zwaar zijn, gezien de complexe problematiek van de patiënten en de soms heftige situaties waarin men terechtkomt.
Sleutelrol in de rechtszaal: De objectieve en deskundige rapportages van een forensisch verpleegkundige kunnen van grote waarde zijn als bewijsmateriaal in een rechtszaak.
Beroepsvereniging: Het Forensisch Medisch Genootschap (FMG) is de Nederlandse beroepsvereniging voor forensisch artsen, waar ook andere professionals op forensisch medisch gebied, zoals forensisch verpleegkundigen, lid van kunnen worden.
Extra informatie over de Forensisch verpleegkundige
Andere benamingen die voor (een deel van) het werkveld worden gebruikt, zijn:
Justitieel verpleegkundige
Gevangenisverpleegkundige
Penitentiair verpleegkundige
Sociaal psychiatrisch verpleegkundige (SPV) met een forensische specialisatie
