Kinder- en jeugdpsychiater

Een kinder- en jeugdpsychiater is een medisch specialist die zich richt op de diagnose, behandeling en preventie van psychische, emotionele en gedragsmatige problemen bij kinderen, adolescenten en hun gezinnen. Dit beroep combineert medische kennis met een diepgaand inzicht in de ontwikkeling van kinderen en de dynamiek binnen families en hun omgeving.

De taken van een Kinder- en jeugdpsychiater zijn onder meer:

De taken van een kinder- en jeugdpsychiater zijn divers en richten zich op het complexe samenspel van biologische, psychologische en sociale factoren die de geestelijke gezondheid van een kind beïnvloeden. De belangrijkste werkzaamheden omvatten:

• Diagnostiek: Het uitvoeren van uitgebreid psychiatrisch onderzoek om de aard en ernst van de problematiek vast te stellen. Dit gebeurt door middel van gesprekken met het kind of de jongere en de ouders, gedragsobservatie, en eventueel het gebruik van vragenlijsten en psychologische tests. Veelvoorkomende problemen zijn onder andere ADHD, autisme, angst- en dwangstoornissen, depressie, eetstoornissen en trauma-gerelateerde stoornissen.
• Behandeling: Het opstellen en uitvoeren van een behandelplan op maat. Behandeling kan bestaan uit verschillende onderdelen:
• Therapie: Individuele therapie met het kind, gezinstherapie of ouderbegeleiding.
• Medicamenteuze behandeling: Als medisch specialist mag de kinder- en jeugdpsychiater medicatie voorschrijven, zoals bijvoorbeeld medicatie voor ADHD of antidepressiva. Dit gebeurt altijd in combinatie met andere vormen van begeleiding en na zorgvuldige afweging.
• Systeembegeleiding: Samenwerken met de omgeving van het kind, zoals school, jeugdzorg en andere betrokken hulpverleners, om de zorg zo goed mogelijk op elkaar af te stemmen.
• Consultatie: Het geven van advies en consultatie aan andere professionals, zoals huisartsen, kinderartsen, psychologen en medewerkers in de jeugdzorg.
• Spoedeisende hulp: Het bieden van hulp bij acute psychiatrische crises, zoals suïcidaliteit of een psychose.

Waar werkt een Kinder- en jeugdpsychiater

Kinder- en jeugdpsychiaters zijn voornamelijk werkzaam binnen de specialistische geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Dit kunnen verschillende settingen zijn:

• GGZ-instellingen: Grote en kleinere instellingen die gespecialiseerd zijn in de kinder- en jeugdpsychiatrie, zoals Karakter, Accare of Youz. Ze werken hier vaak in multidisciplinaire teams met psychologen, therapeuten en verpleegkundigen.
• Academische ziekenhuizen: Op de afdeling kinder- en jeugdpsychiatrie van een universitair medisch centrum, waar patiëntenzorg wordt gecombineerd met wetenschappelijk onderzoek en onderwijs.
• Eigen praktijk: Een deel van de kinder- en jeugdpsychiaters werkt als zelfstandige in een eigen praktijk.
• Jeugdzorginstellingen: Hoewel minder vaak, kunnen zij ook verbonden zijn aan jeugdzorginstellingen of wijkteams voor consultatie en advies.

Wat verdient een Kinder- en jeugdpsychiater

Het inkomen van een kinder- en jeugdpsychiater in loondienst valt onder de CAO GGZ. Psychiaters worden ingeschaald in de salarisschaal voor medisch specialisten. Het bruto maandsalaris is afhankelijk van werkervaring en de zwaarte van de functie.

Volgens de CAO GGZ voor 2024, start een medisch specialist met een salaris van €6.654 bruto per maand en kan dit oplopen tot €10.172 bruto per maand bij een volledig dienstverband. Voor de meest actuele bedragen en salarisschalen kunt u de meest recente CAO GGZ raadplegen. Zelfstandig gevestigde psychiaters hebben een inkomen dat afhankelijk is van het aantal patiënten, de tarieven en de praktijkkosten.

Aantal werkzaam in Nederland

Volgens een onderzoek van de afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP), gepubliceerd in het Tijdschrift voor Psychiatrie, was het aantal kinder- en jeugdpsychiaters in Nederland in 2021 stabiel op 445. Meer recente, precieze cijfers van de officiële registratiecommissies zijn niet publiekelijk beschikbaar.

Welke opleiding heeft de Kinder- en jeugdpsychiater gevolgd

Het pad om kinder- en jeugdpsychiater te worden is lang en intensief en vereist een universitair opleidingsniveau (WO). De totale opleidingsroute duurt na het afronden van het VWO minimaal 12,5 jaar.

Opleiding tot basisarts (6 jaar):

• Bachelor Geneeskunde (3 jaar): Een universitaire bacheloropleiding waarin de medische basiskennis wordt gelegd.
• Master Geneeskunde (3 jaar): Een masteropleiding waarin de theoretische kennis wordt verdiept en de student co-schappen loopt in verschillende medische specialismen. Na het succesvol afronden van deze fase is men basisarts en heeft men een BIG-registratie.

Specialisatie tot psychiater (4,5 jaar):

• Na de studie geneeskunde moet een basisarts solliciteren naar een opleidingsplek tot psychiater. Dit is een specialisatie waarin de arts in opleiding tot specialist (aios) onder supervisie werkt en leert in verschillende deelgebieden van de psychiatrie.

Specialisatie tot kinder- en jeugdpsychiater (2 jaar):

• Tijdens of na de opleiding tot psychiater kan een aios zich verder specialiseren in de kinder- en jeugdpsychiatrie. Deze subspecialisatie duurt twee jaar en richt zich specifiek op de diagnostiek en behandeling van kinderen en jongeren.

Het opleidingsniveau van een Kinder- en jeugdpsychiater is WO.

Enkele wetenswaardigheden over de Kinder- en jeugdpsychiater

• Vrouwen in het vak: Het beroep wordt overwegend door vrouwen uitgeoefend. In 2021 was 68% van de kinder- en jeugdpsychiaters vrouw.
• Werkdruk: Uit hetzelfde onderzoek uit 2021 bleek dat 80% van de kinder- en jeugdpsychiaters een toename in werkdruk ervaart, mede door veranderingen in de organisatie van de jeugdzorg. Het werkplezier wordt voornamelijk gehaald uit de directe patiëntenzorg.
• Verschil met kinderpsycholoog: Een belangrijk verschil is de vooropleiding. Een kinder- en jeugdpsychiater is een arts en mag medicatie voorschrijven. Een kinderpsycholoog heeft psychologie gestudeerd en behandelt met gesprekstherapie en andere therapeutische technieken, maar mag geen medicijnen voorschrijven. In de praktijk werken zij intensief samen.